Psychology of Losing

Stock Tradingလုပ္တဲ့အခါ Beginnerေတြအတြက္ Stop-lossမလုပ္ႏိုင္တာဟာ အထူးအဆန္းေတာ့ မဟုတ္ေတာ့ပါဘူး။ ကြ်န္ေတာ္လည္း ဒီဘဝကို ျဖတ္သန္းခဲ့တာပါပဲ။ Paper Loss/Unrealised Lossျဖစ္ေနတဲ့အခါမွာ ပိုက္ဆံကေလး ကိုယ့္အိတ္ထဲကထြက္သြားႏိုင္တဲ့ Chanceကေန Stop-lossလုပ္လိုက္ရင္ Realisedတကယ္ျဖစ္သြားမွာကိုး။ ဒီPostမွာ Money Lossကို Perspectiveမ်ိဳးစံုကေန ပိုၿပီးPalatableျဖစ္ေစေအာင္ ေရးထားပါတယ္။ ေအာက္မွာေရးထားတာေတြ ဖတ္ၿပီး အရွုံးဒဏ္ပိုခံႏိုင္ၿပီဆိုရင္ ကြ်န္ေတာ္ေရးရက်ိဳးနပ္ပါမယ္။

Forget about $$$

အရွုံးကို ပိုၿပီးManageလုပ္ႏိုင္ေအာင္ ေတြးသင့္တဲ့ရွုေထာင့္ကေတာ့ ပိုက္ဆံကို ပိုက္ဆံလို့မေတြးပါနဲ့။ Pointေတြလို့ေတြးပါ။ Casinoေတြမွာ Chipေလးေတြနဲ့ တကယ့္ပိုက္ဆံကို လဲေပးထားတာေတြ့တယ္မဟုတ္လား။ အဲဒါလူေတြကို ပိုၿပီးအရွုံးဒဏ္ခံႏိုင္ေအာင္ လုပ္ထားတာပါ။ ပိုက္ဆံကို ပိုက္ဆံလိုမျမင္ဘဲ ေရလိုသံုးပစ္လို့ ကြ်န္ေတာ္ဆိုလိုတာ မဟုတ္ပါဘူး။ ပိုက္ဆံကို ဘယ္ႏွေဒၚလာအစရွိသျဖင့္မတြက္ဘဲ၊ ဘယ္ႏွPointေတာ့ Downေနၿပီလို့ေတြးရင္ နည္းနည္းပိုသက္သာပါမယ္။

Casualty of War

စစ္ျဖစ္ရင္ စစ္သားတစ္ေယာက္ေတာ့ ေသမွာေသခ်ာတယ္။ ကံဆိုးရင္ Civillianေတြေတာင္ပါဦးမယ္။ ဒီIdeaကိုေတာ့ လက္ခံႏိုင္ၾကပါတယ္၊ ဒါေပမယ့္ Tradingလုပ္ရင္ေတာ့ အရွုံးမခံခ်င္ၾကဘူး - ယုတၱိရွိေသးရဲ့လား စဥ္းစားၾကည့္ပါဦး။

Remember how you learned riding a bike

စက္ဘီးစီးတတ္သူမ်ား စသင္ခါစက တဘိုင္းဘိုင္းနဲ့လဲခဲ့တာ မွတ္မိေသးရဲ့လား။ ျမန္မာျပည္မွာကေတာ့ သတၱိရွိၾကတယ္၊ သင္ခါစ ဘာအကာမွမပါဘူး။ Helmatလည္း မပါဘူး။ ေတာ္ေတာ္ေလး ၿပဲကြဲၿပီးမွ တဲ့တဲ့စီးႏိုင္တာ။ Tradingလုပ္တဲ့အခါမွာလည္း ဒီလိုပါပဲ။ စစခ်င္းမွာ Stop-lossဆိုတဲ့ Helmatပါရင္ လဲတဲ့ဒဏ္၊ ရွုံးတဲ့ဒဏ္ကို ပိုၿပီးခံႏိုင္ပါမယ္။ ေသခ်ာတာက လဲမွာပဲ။ လဲမွာေၾကာက္ရင္ စက္ဘီးမစီးတတ္သလို ရွံးမွာေၾကာက္ေနရင္ Traderဘယ္ေတာ့မွ မျဖစ္ဘူး။ Tradingစလုပ္လုပ္ခ်င္း Millionaireျဖစ္ခ်င္တဲ့သူဟာလည္း စက္ဘီးမွ မစီးတတ္ေသးဘူး၊ ေခါင္းေထာင္စီးခ်င္တဲ့သူလိုပါပဲ။

Learn from Beckham

Beckhamကိုဆိုရင္ လူတိုင္းက သူရဲ့ Twistေလးနဲ့ကန္တဲ့ Free kickကိုပဲ ဦးဆံုးေျပးျမင္ၾကတယ္။ သူရဲ့ တည့္တည့္ႀကီးလြဲသြားတဲ့ Penalty Goal Kickေတြေရာ သတိရၾကေသးရဲ့လား:) Beckhamနာမည္ႀကီးတာဟာ သူ့ရဲ့Personalityေကာင္းတာထက္ သူ့ရဲ့Achievementက သူ့ရဲ့Lossesေတြထက္ သာခဲ့လို့ပါ။ သူပါၿပီး ရွုံးတဲ့ပြဲေတြမွ အမ်ားႀကီး။ ဒါေပမယ့္ ႏိုင္တဲ့ပဲြအေရအတြက္ဟာ သူငယ္စဥ္ဘဝက ပိုမ်ားခဲ့လို့ပါပဲ။ ဆက္စပ္ေတြးလို့ရတာက Soccerဘယ္လိုၿပိဳင္သလည္းေရာ ၾကည့္ၾကည့္ပါဦး။ Round 1မွာ တစ္ပဲြရွုံးေပမယ့္ အုပ္စုတက္ဖို့ Chanceဟာ ရွိႏိုင္ပါေသးတယ္။ ေနာက္ဆံုးပိတ္ Totalအမွတ္နဲ့ Goalအေရအတြက္ကသာ အေရးႀကီးတာပါ။ First-halfမွာ ရွုံးေနရင္ေတာင္ စိတ္ဓါတ္မက်ရင္ Second-halfမွာ ျပန္ႏိုင္ႏိုင္ပါတယ္။ Beckhamလုိလူေတြ ဒူးေခါင္းေတာ္ေတာ္နာသြားရင္ ခဏနားတာလည္း အတုယူသင့္ပါတယ္။ Marketထဲမွာ ဆက္တိုက္ရွုံးပဲြဆက္လာရင္ ခဏ Take a breakလုပ္ၿပီး ကိုယ့္လိုအပ္ခ်က္ေတြကို ျပန္Analyseလုပ္သင့္ပါတယ္။

မမွားေသာေရွ့ေန...

ဒီစကားပံုလုိပဲ မရွုံးဘူးတဲ့ ေရွ့ေန၊ လူနာမေသဘူးတဲ့ ဆရာဝန္မရွိပါဘူး။ ရွိရင္လည္း ကုသိုလ္ကံ ေတာ္ေတာ္ေကာင္းေသးလို့ပဲျဖစ္လိမ့္မယ္။ တရားခံဘက္က Defenseေရွ့ေနဟာ ကိုယ့္အမွုသည္ လံုးဝလြတ္ရမယ္လို့ တြက္လို့မရပါဘူး။ ဆယ္ႏွစ္နဲ့ ႀကိဳးမိန့္ႏွစ္ခုပဲရွိတယ္ဆိုရင္ ပိုသက္သာမယ့္ ဆယ္ႏွစ္ကို ေရြးရမွာပါပဲ။ ေခါင္းမာေနရင္ ကိုယ့္အမွုသည္ ေသမွာပဲ။ ဆရာဝန္ဟာလည္း ပုတ္ေနတဲ့ေျခေထာက္ကို မျဖတ္လို့ လူနာေသမယ္ဆိုရင္ ျဖတ္ရမွာပဲ။ မျဖတ္ရင္.....? ဟုတ္ပ ေသမွာပဲ :)

On Sale

ဒါကေတာ့ မိန္းမေတြအႀကိဳက္။ Department Storeေတြ ေစ်းခ်ရင္ ေပ်ာ္ၾကတယ္မဟုတ္လား။ Further ဘယ္ေလာက္%offဆိုရင္ ပိုေတာင္ႀကိဳက္ေသး။ Traderဟာ Retailerတစ္ေယာက္လိုေတြးရပါမယ္။ ကိုယ့္ပစၥည္းေရာင္းမထြက္ရင္ ဆက္ကိုင္ထားၿပီး Further Reducedဆိုၿပီးခြက္ခြက္လန္ေအာင္ေရာင္းမလား? ေစာေစာ cut lossလုပ္ရမလားဆိုတာ Retailerေတြလိုပဲေတြးရပါမယ္။

It's only in your mind

ဒီေလာက္ဆိုရင္ Losingဟာ ထင္သေလာက္မဆိုးမွန္း၊ Tradingတစ္ခုထဲမွာပဲ special caseျဖစ္ေနတဲ့ အရာမဟုတ္မွန္း ပိုနားလည္သြားမွာပါ။ အရွုံးဆိုတာ ကုိယ့္mindsetထဲမွာပဲရွိပါတယ္။ အရွုံးကို အရမ္းအေရးေပးၿပီး လုပ္သင့္တာမလုပ္ရင္ ပိုဆိုးမယ္၊ အျမတ္အစြန္းရမယ့္ Tradeအသစ္ေတြကို လြတ္သြားႏိုင္ပါတယ္။ Losing is only in your mind and you have to manage losses. Don't let losses manage you.

Happy Cutting Losses!

အရွုံးဆိုတာမရွိ (၂)

Stop-lossအေၾကာင္းေျပာရင္ Technical Analysisကို ဘယ္လိုမွ ခ်န္ထားလို့မရပါဘူး။ Long-term Fundamental based investorေတြေတာင္မွ Technical Analysisကို သံုးမယ္ဆိုရင္ Stockတစ္ခုကို Investလုပ္တဲ့ေနရာမွာ ပိုၿပီးထိေရာက္ႏိုင္ပါတယ္။ ဖတ္ရတာလြယ္ကူေအာင္ Shortingလုပ္တာကို ေဘးဖယ္ထားၿပီး Simply Long Stock(ေစ်းတက္လ်င္ အျမတ္ရျခင္း)ဘက္ကေနပဲ ေျပာသြားပါ့မယ္။

Oldest and Simplest are the Best

Technical Analysisရဲ့ ေရွးအက်ဆံုးနဲ့ အရုိးရွင္းဆံုး Trend line, Support, Resistanceလုိင္းေတြဟာ Stop-loss, Profit-taking pointေတြ Defineလုပ္ဖို့ အေကာင္းဆံုးနဲ့ အလြယ္ဆံုးနည္းေတြပါပဲ။ ကြ်န္ေတာ္အဲဒါေတြအေၾကာင္း အေသးစိပ္ေရးဖူးပါတယ္။ Stockတစ္ခုကို မTradeခင္ အေရးအႀကီးဆံုးသိရမွာေတြက

• Profit is made at the Entry, not at the Exit (ဘယ္ေစ်းကဝင္မလည္းဆိုတာ အရမ္းအေရးႀကီးပါတယ္)။
• အနီးဆံုး Supportနားကို Stockက်လာတဲ့အထိေစာင့္ပါ။ ေစာင့္ရလို့ ဘာမွျဖစ္မသြားပါဘူး။ Cashဟာ အနည္းဆံုးေတာ့ Cash interestsရေနမွာပါပဲ။
• Supportကို ထိၿပီဆိုရင္ ႏွစ္ရက္၊ သံုးရက္ေလာက္Closeေတြဟာ Supportအေပၚမွာ ပိတ္သလားၾကည့္ရပါမယ္။ ေစ်းတက္ၿပီးပိတ္သြားတဲ့ေန့မွာ Volumeေကာင္းလားလည္း ၾကည့္ရပါမယ္။
• Tradeတစ္ခု Openမလုပ္ခင္မွာ Supportေအာက္နားမနီးမေဝးဟာ ကိုယ့္ရဲ့ Stop-lossလို့ သိထားရပါမယ္။ Tradeတစ္ခုကို မဝင္ခင္ ဒီေစ်းအထိက်လာရင္ Cut Lossလုပ္ရမယ္လို့ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်ထားရပါမယ္။
• အဲဒီ့ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်ၿပီးမွ Tradeတစ္ခုကို ေသခ်ာOpenလုပ္ပါ။

နည္းနည္းထပ္ကြန့္ခ်င္ရင္ Nearest Resistanceလိုင္းဟာ ကိုယ္Profit-takingလုပ္သင့္တဲ့ ေနရာပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ ဒီနည္းဟာ ေလွနံဓါးထစ္မွတ္ထားလို့ေတာ့မရပါဘူး။ သတင္းဆိုးတစ္ခုခုထြက္လာခဲ့ရင္ အဲဒီ့Resistanceကို ထိမွာကို မဟုတ္ေတာ့ပါဘူး။ ၿပီးရင္ ကိုယ္Tradeလုပ္မယ့္ Intervalေပၚလည္း မူတည္ပါတယ္။ သတ္မွတ္ထားတဲ့ အခ်ိန္ျပည့္တဲ့အထိ ဘာမွျဖစ္မလာေတာ့လည္း ရသေလာက္နဲ့ Exitလုပ္သင့္ရင္ လုပ္ရမွာပါပဲ။ Uptrendကို Clearly Brokenျဖစ္ေနတဲ့ Signျပေနရင္လည္း ျမန္ျမန္ပိတ္ရမွာပါပဲ။

Mindset

ပထမဆံုးနားလည္ဖို့က အေပၚမွာေျပာသြားတဲ့ Technical Analysisဟာ ကိုယ့္ရဲ့ trading riskကို အနည္းဆံုးေလ်ာ့ခ်ႏိုင္ဖို့ပဲ သံုးစားလို့ရတယ္လို့ နားလည္ရပါမယ္။ ကိုယ္ဝင္တဲ့Entryဟာ Chartေပၚမွာ လွလွေလးေပၚေနေပမယ့္ ဒါဟာProfitable Tradeျဖစ္လိမ့္မယ္လို့ က်ိန္းေသေျပာလို့မရပါဘူး။ တကယ္လို့ တစ္ေယာက္ေယာက္က မင္းကိုငါ ေသခ်ာျမတ္မယ့္ Technical Analysisတစ္မ်ိဳးသင္ေပးမယ္ဆိုရင္ too good to be trueလို့ သေဘာေပါက္ရပါမယ္။

Gambler and Lotto Player

အေပ်ာ္တမ္းေလာင္းကစားတတ္တဲ့သူ၊ ထီထိုးၿပီး စိတ္ကူးေကာင္းေကာင္းယဥ္တတ္တဲ့သူေတြဟာ Stock Tradingဝင္လုပ္ရင္ ဒုကၡေကာင္းေကာင္းေရာက္ႏိုင္ပါတယ္။ ထီထိုးၿပီး စိတ္ကူးယဥ္တတ္တဲ့ Mindsetဟာ Traderတစ္ေယာက္ကို Realistic decisionခ်ဖို့ ေကာင္းေကာင္းေႏွာင့္ႏိုင္ပါတယ္။ အဆိုးရြားဆံုးက တစ္ခ်ိဳ့ေလာင္းကစားနည္းေတြနဲ့ ထီထိုးရင္ ဘာလုပ္လို့ မရဘူးလည္း သိသလားမသိဘူး။ ေတြးၾကည့္ပါဦး။

....

....

....

....

....

....

အေျဖကေတာ့ You can't stop-loss! ထီထိုးၿပီးသြားရင္ ဘြာေတးလုပ္လို့ရေသးလား? ကိုယ့္ပိုက္ဆံကေတာ့ အဆံုးပဲ။ ထီေပါက္ဖို့Probabilityက 1 in a several millions။ ထီထိုးၿပီး ထိုင္ေစာင့္တတ္တဲ့အက်င့္ဟာ ထီအေပ်ာ္ထိုးတဲ့ကိစၥမွာ ပိုက္ဆံဘာမွမမ်ားေပမယ့္ အဲဒီ့Mindsetကို Tradingထဲကို သယ္လာရင္ You're as good as dead! ေနာက္တနည္းေတြးလို့ရတာကေတာ့ Stop-lossမရွိရင္၊ မလိုက္နာရင္ ဒါဟာ ေလာင္းကစားေနတာလို့ပဲ ျမင္ရပါမယ္။

Can't bear the feeling of losing money

ဟုတ္ပါတယ္၊ အဆိုးဆံုးပဲ။ ပိုက္ဆံဆိုတာ ကိုယ့္အိတ္ထဲကေန တတိတိနဲ့ထြက္ေနရင္ ဘယ္လိုလုပ္ စိတ္ေကာင္းႏိုင္မွာလည္း။ မေရာင္းေသးသေရြ့ေတာ့ တကယ္မရွုံးေသးဘူး (Realised Loss)ဟုတ္တယ္မဟုတ္လား။ အဲဒီ့ ကိုယ့္ပိုက္ဆံေလးျပန္ရႏိုး၊ ျပန္ရႏိုးနဲ့ေစာင့္တဲ့အလုပ္ဟာ Tradingမွာ အဆိုးရြားဆံုးပဲ။ အဲဒီလို Bad Feelingမခံစားရေအာင္က ကိုယ့္ရဲ့Perspectiveကို ေျပာင္းဖို့လိုပါတယ္။

Think like a business man

အခုဒီPostဖတ္ေနတဲ့သူဟာ Businessတစ္ခုမွာ Employeeအေနနဲ့ လုပ္ေနဖို့က ေတာ္ေတာ္ေလးProbabilityမ်ားမွာပါ။ ကိုယ့္တစ္လတစ္လရရေနတဲ့ လခကအဲဒီ့ Businessရဲ့ Incomeဘက္မွာရွိသလား၊ Expenseဘက္မွာရွိသလား?? ရွင္းပါတယ္၊ ကိုယ္ရမွေတာ့ Expenseေပါ့။ ဒီေတာ့ ကိုယ့္ကိုခန့္ထားတဲ့ အလုပ္ရွင္ဟာ ကိုယ့္ကိုလခေပးသေလာက္မွ အနည္းဆံုးျပန္အျမတ္မရရင္ ကိုယ့္ကိုခန့္ထားပါ့မလား။ No way unless it's your daddy's business. အလုပ္မွာ ကိုယ္ဟာContribution သိပ္မလုပ္ႏိုင္ေတာ့ရင္ျဖစ္ျဖစ္၊ Employerရဲ့ Businessဟာ သိပ္မစံြေတာ့ရင္ျဖစ္ျဖစ္ ေနာက္ဆံုးမွာ ဘာလုပ္ခံရမလည္း? The famous "L" wordေလ - Layoff!

ဒီေတာ့ေတြးရမွာက ကိုယ့္ကိုယ္ကုိ Business Ownerလုိသေဘာထားၿပီး Lossေတြဟာ ကိုယ့္Businessရဲ့ Expensesေတြပဲလို့ နားလည္ရပါမယ္။ Profitေတြကေတာ့ Revenue/Incomeေပါ့။ ဒီေတာ့ Stop-lossမလုပ္ဘဲ Traderျဖစ္ခ်င္တဲ့သူဟာ Expenseမရွိတဲ့ Businessကို Runခ်င္ေနတဲ့သူနဲ့အတူတူပဲလို့ နားလည္ရပါမယ္။ Tradeတစ္ခုဟာ ကိုယ္ထင္သလိုျဖစ္မလာရင္ အသံုးမက်တဲ့အလုပ္သမားကို ထုတ္ပစ္သလို အဲဒီ့Tradeကို Sackလုပ္ပစ္ရပါမယ္။ Technical Analysisကိုသံုးၿပီး Analysisလုပ္တာဟာ ကိုယ္ခန့္မယ့္ အလုပ္သမားရဲ့ Resumeကို ၾကည့္သလိုပဲလို့ သေဘာေပါက္ရမယ္။ သေဘာက်လို့ ခန့္ၿပီးတုိင္း တကယ္သံုးစားလို့ ရခ်င္မွရမွာေပါ့၊ ဟုတ္တယ္မဟုတ္လား။ ဒီေတာ့ အသံုးမက်တဲ့အလုပ္သမားကို ျဖဳတ္ပစ္ႏိုင္ရင္ Professional traderျဖစ္ဖို့ နီးစပ္လာၿပီလို့မွတ္ထားႏိုင္ပါတယ္။

Stop-lossကို ဒီpostမွာ Method and Mindsetပိုင္းဘက္ေတြကေန ေျပာခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္Postေတြမွာ Detailed Money Managementအပိုင္းေတြ ေရးေပးသြားပါဦးမယ္။

Happy Cutting Losses!

အရွုံးဆိုတာမရွိ (၁)

ဟုတ္ပါ့မလားဟလို့ ေတြးေနလားေတာ့ မသိဘူး။ Tradingလုပ္တဲ့အခါမွာ အရွုံးဆိုတာရွိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ Net အရွုံးဆိုတာ မရွိေအာင္ ဘယ္လို Money Managementလုပ္ရမလည္းဆိုတာကို စိတ္ဝင္စားေအာင္ Titleေပးထားတာပါ။ ဒီPostထဲက တခ်ဳိ့Conceptေတြဟာ Robert Kiyosakiနဲ့ Dr. Alexander Elderရဲ့ Intellectual Propertyေတြျဖစ္ပါတယ္။

Trading vs. Investing

ပထမဆံုးေျပာခ်င္တာကေတာ့ အမ်ားစုဟာ Tradingနဲ့ Investingကို ေရာေနတာပါပဲ။ Tradingဟာ Short-term focusedျဖစ္ၿပီး Investingကေတာ့ Long-termအတြက္ပါ။ Stock Investingဟာ တကယ္တမ္းေတာ့ Day jobလည္းရွိ၊ ေငြပိုေငြလွ်ံနည္းနည္းရွိတဲ့သူေတြ Financial Advisor, Brokerအစရွိတဲ့သူေတြရဲ့ Tipsေတြနဲ့ ဝယ္ၿပီးပစ္ထားတတ္တဲ့ အရာလို့ Generally Definitionဖြင့္ႏိုင္ပါတယ္။ ဟုတ္မဟုတ္ ကိုယ့္ဘာသာကိုယ္နဲ့ ကိုယ့္ဝန္းက်င္ကသူေတြကိုသာ ၾကည့္ၾကည့္ပါ။ အမ်ားစုဟာ Stock Marketထဲမွာ Directly(သို့) Indirectly (Mutual Funds in America, Superannuation Funds in Australia) Investလုပ္ထားၾကပါတယ္။ အခုကြ်န္ေတာ္ေျပာေနတဲ့ Investingဆိုတာ Direct Investingကို ေျပာေနတာပါ။ ကိုယ္ဝယ္ခဲ့တဲ့Stockက solid bluechip stockဆိုရင္ေတာ့ ေတာ္ရုံအရွုံးေပၚေနရင္ေတာင္ အခ်ိန္တန္ရင္ (အခ်ိန္ဟာ ၃လကေန ၃ႏွစ္ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္) ကိုယ့္ပိုက္ဆံေတာ့ ျပန္ရတတ္ပါတယ္။ ၾကားထဲမွာရတဲ့ Dividendsကပဲ အျမတ္ေပါ့။ တခ်ိဳ့ကေျပာၾကတယ္ Time in the Market is More Important than Timing in the Marketဆိုၿပီးေတာ့ပါ။ အခ်ိန္တန္ရင္ေတာ့ ႏြားပိန္ကန္မယ္ေပါ့။ "အရွုံးဆိုတာမရွိ" တမ်ိဳးေပါ့ေလ :)။ ဒီလိုနည္းနဲ့ Investလုပ္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ တစ္ခုပဲေျပာခ်င္ပါတယ္ - "You are going to need a lot of LUCK"။

Trading is a totally different ball game

အမ်ားစု Stock Tradingဝင္လုပ္ၿပီး Marketထဲကေန Washed Outျဖစ္ျဖစ္သြားရတဲ့ အဓိကတရားခံကေတာ့ အဲဒီ့Long-term investing mindsetကို Trading arenaထဲကို ဆြဲေခၚလာလို့ပါပဲ။ Tradingလုပ္ဖို့ Totally different mindsetလိုပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ္ဒီBlogေရးစက ေျပာဖူးတဲ့ 3M (mindset, method, management)ဟာ အရမ္းအေရးႀကီးပါတယ္။ Technical Analysis(TA)နဲ့ Fundamental Analysis(FA)ကို ေလ့လာႏိုင္သေလာက္ တတ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ TAနဲ့FAသိတဲ့လူတိုင္းဘာလို့ ပိုက္ဆံမရွာႏိုင္ရသလည္း? အဓိကကေတာ့ mindsetနဲ့ managementပိုင္းမွာ တေယာက္နဲ့တေယာက္ ကြာသြားလို့ပါပဲ။

Mythbusting

Tradingနဲ့ပတ္သက္ၿပီး Mythေတြေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားရွိပါတယ္။ ဦးေႏွာက္အရမ္းေကာင္းရမယ္၊ ပိုက္ဆံအမ်ားႀကီးအရင္ရွိရမယ္၊ ေစ်းႀကီးတဲ့ Stock Market Analysis Reportေတြ ဝယ္ရမယ္ စတာေတြေပါ့။ ဒါေတြအားလံုးဟာ Mythေတြႀကီးပါပဲ။ Tradingလုပ္ရင္ ေသခ်ာမွာေတြ ကြ်န္ေတာ္ေျပာျပမယ္။

- ေသခ်ာေလ့လာ Analysisလုပ္ၿပီး Entryေကာင္းေကာင္းေလးဝင္ထားဦး၊ ရွုံးႏိုင္ေသးတယ္။

- မေသမခ်ာနဲ့ သူမ်ားေျပာတိုင္းလိုက္ဝယ္၊ ရွုံးဖို့ေတာ္ေတာ္ေလးေသခ်ာတယ္။

- ေလာင္းကစားသလို မ်က္စိမွိတ္ၿပီး ေကာက္သာဝယ္ ေသခ်ာေပါက္ရွုံးမယ္။

ဒီအခ်က္သံုးခ်က္ကေန ဘာကိုေကာက္ခ်က္ခ်ႏိုင္သလည္းဆိုေတာ့ Tradingလုပ္ရင္ ရွုံးဖို့Chanceက ပိုမ်ားပါလားလို့ ေကာက္ခ်က္ခ်ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါဆိုရင္ သန္းေထာင္နဲ့ခ်ီၿပီး တစ္ေန့တစ္ေန့ Marketထဲမွာ Tradeေနၾကတာ ဘာလိုမ်ား ပိုက္ဆံရွာေနၾကသလည္းဆိုၿပီး ေမးႏိုင္ပါတယ္။ အေျဖကေတာ့ Professionalsေတြ၊ Institutionsေတြဟာ "ရွုံးတာထက္ ျမတ္တာက ပိုမ်ားလို့ပါ"။ ျမန္မာလိုေျပာေတာ့ အဓိပၸါယ္က နည္းနည္းလံုးသြားတယ္။ တိတိက်က်ေျပာရရင္ ရွုံးတဲ့အၾကိမ္က ျမတ္တဲ့အၾကိမ္ထက္ ပိုမ်ားခ်င္မ်ားမယ္၊ ဒါေပမယ့္ ရွုံးရင္ေငြနည္းနည္းပဲရွုံးၿပီး ျမတ္ရင္ ေငြမ်ားမ်ားပိုျမတ္တဲ့အခါမွာ Net balanceဟာ Positiveျပႏိုင္ပါတယ္။

Lose Less, Make More

အခုေလာက္ဆိုရင္ Tradingရဲ့ Core Principleကို သိၿပီထင္ပါတယ္။ အဓိကကေတာ့ Lossေတြကို ေသခ်ာManageလုပ္ဖို့ပါပဲ။ Lossကိုႏိုင္နင္းရင္ Profitပိုင္းက Automatic handleလုပ္သြားပါလိမ့္မယ္။ Stop-loss, Stop-lossဆိုၿပီး ကြ်န္ေတာ္ေရးေရးေနတာ ေတြ့ဖူးမွာျဖစ္သလို၊ သူမ်ားေတြေျပာတာ၊ Trading Bookေတြထဲမွာ ေျပာေျပာေနတာ ေတြ့ဖူးမွာပါပဲ။ အေျပာလြယ္သေလာက္ အလုပ္ခက္ဆိုတဲ့အရာထဲမွာ အဲဒီ့Disciplineဟာ ထိပ္ဆံုးမွာပါပါတယ္။ အားလံုးနားလည္ေအာင္ေျပာရရင္ ဘာနဲ့တူသလည္းဆိုေတာ့ Weightခ်တာနဲ့ အတူတူပဲ။ နည္းနည္းေလ့လာလိုက္ရင္ လူတိုင္းဘယ္လိုWeightခ်ရမလည္း သိတယ္မဟုတ္လား။ ဒါေပမယ့္ တကယ္လည္းလုပ္ေရာ သိတဲ့အတုိင္းပဲ :) Part IIမွာ Stop-loss, Profit-taking, Money Managementအေသးစိတ္ကို ဆက္ေရးသြားပါ့မယ္။

How to Stop

Sorry Folks. တစ္ပတ္လံုး အလုပ္ရွုပ္ေနတယ္ - Marketအလုပ္၊ ႐ုံးအလုပ္မဟုတ္ပါဘူး။ Marketဟာ Major Correctionျဖစ္ဖို့ တာစူေနတာကို တစ္ပတ္စာအလုပ္ကေန ကြ်န္ေတာ္ Confirmလုပ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒါဟာ ကြ်န္ေတာ့အျမင္တစ္ခုထဲပါ။ ဒါေပမယ့္ ျဖစ္လာခဲ့ရင္ Readerမ်ား အက်သက္သာဖို့ Stopလုပ္ဖို့ Techniqueေတြကို Detail ေရးလိုက္တယ္။

အလြယ္ကူဆံုးကေတာ့ ကိုယ္ဘယ္ေစ်းနဲ့ ဝယ္ခဲ့သလည္းေပၚမွာ Baseထားၿပီး ၅၀၀ရွုံးေနရင္ေတာ့ ေရာင္းလိုက္မယ္၊ ၁၀၀၀႐ွုံးရင္ေတာ့ ေရာင္းလိုက္မယ္ အစရွိသျဖင့္ေပါ့ေလ။ ပိုေကာင္းတဲ့ နည္းလမ္းကေတာ့ Trend Lineနဲ့ Supportနဲ့ Resistance သံုးၿပီး နည္းနည္း Professional ဆန္ဆန္ေလး Stop Lossလုပ္တာပိုေကာင္းပါတယ္။ Technical Analysis (TA)အေၾကာင္းမသြားခင္ ဘယ္လို Stop orderလုပ္သလည္း အရင္ၾကည့္ရေအာင္။

...

လူBrokerသံုးရင္ ကုိယ့္Brokerကို ငါဒီေစ်းမွာေတာ့ Stop orderထားခ်င္တယ္လို့ ေျပာလိုက္ယံုပါပဲ။ Internet Brokerသံုးရင္ေတာ့ နည္းနည္းပိုအလုပ္ရွုပ္မယ္။ Brokerေပၚမူတည္ၿပီး Websiteေတြရဲ့ Usabilityဟာလည္း ကြာပါတယ္။ Generallyကေတာ့ ေအာက္မွာေရးထားတာေတြကို Defineလုပ္ရပါမယ္။

၁) Stop price - ဘယ္ေစ်းကိုထိရင္ ဒီ Sell orderကို Marketထဲပို့ရမလည္း။

၂) Limit price - Marketထဲကို ဘယ္ေလာက္Sell Priceနဲ့ ပို့ရမလည္း။ Generally, it should be less than or equal to the Stop price. ဒါမွမဟုတ္ Marketနဲ့ေရာင္းလို့ ေျပာလို့ရပါတယ္။ ဆိုလိုတာက ရတဲ့ေပါက္ေစ်းနဲ့ ထြက္သြားရင္ၿပီးေရာ ေရာင္းလိုက္လို့ေျပာတာပါ။

၃) Positionအကုန္လံုး Liquidateလုပ္မွာလား? ဒါမွမဟုတ္ တဝက္ပဲေရာင္းမလား - Number of Units to sellကို ေျပာတာပါ။

၄) order expiration - Triggerျဖစ္သြားလို့ Marketထဲေရာက္သြားရင္ အဲဒီ့Orderကို ဘယ္ေလာက္ထားမလည္း? Generally, Day order or GTC (Good Till Cancel)လားဆိုၿပီးရွိပါတယ္။ Day orderဟာ ေစ်းပိတ္သြားတာနဲ့ Purgeလုပ္တာခံရပါမယ္။ GTCဆိုတာကေတာ့ ကိုယ္Cancelမလုပ္မခ်င္း ရွိေနမယ့္ဟာေပါ့ (ဒါေပမယ့္ normally ၆လကေန တစ္ႏွစ္ထက္ပိုအထားမခံရပါဘူး)။

TAပိုင္းၾကည့္ရေအာင္။ ေအာက္မွာ Ford (F)ရဲ့ Chartကို ကြ်န္ေတာ္သံုးထားပါတယ္။ Stopကို Defineလုပ္ဖို့ Trendလုိင္းကို အရင္သိရပါမယ္။ Long term trendလုိင္းေပၚမွာ ရွိေနသ၍ သိပ္စိတ္ပူစရာမရွိပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ Closeဟာ အဲဒီ့ Major Trendလိုင္းေအာက္မွာ ႏွစ္ရက္သံုးရက္ စပိတ္ၿပီဆိုတာနဲ့ စၿပီးသတိထားရပါမယ္။

Ford ရဲ့ Primary Trendဟာ 16/9/2009မွာ Break outျဖစ္သြားတာကို ေတြ့ပါမယ္(Primary Trendကို ကြ်န္ေတာ္ အျပာလိုင္း တုတ္တုတ္ဆြဲထားတယ္)။ ဒါေပမယ့္ Long term Horizontal Support line 6.75ကို မေဖာက္ပဲ Side-wayဆက္ျဖစ္ေနတာကို ေတြ့ပါလိမ့္မယ္(ေရျပင္ညီ အနီလိုင္း တုတ္တုတ္)။ ဒါဟာ Bullနဲ့ Bearတို့ လြန္ဆြဲေနတာကို ျပပါတယ္။ Minor Up Trendျပန္စတာက 9/11/2009မွပါ (အစိမ္းလိုင္း)။ Minor Up Trendဟာ Holding ျဖစ္ေနတုန္းပါပဲ။ 25/11/2009 Closeဟာ Just above Minor Up Trendလိုင္းေပၚမွာ ေတြ့ပါလိမ့္မယ္။

Volumeကို ၾကည့္ရင္ Minor Up Trendဟာ Declining Volumeနဲ့သြားေနတယ္ဆိုတာေတြ့ပါလိမ့္မယ္။ ဒါဟာ Bullေတြရဲ့ Commitmentကို ျပပါတယ္။ Bullေတြဟာ ဝယ္ေတာ့ဝယ္ေနတယ္ ဒါေပမယ့္ သိပ္ေတာ့ လိုလိုလားလားမဟုတ္ဘူးေပါ့။ ဒါမ်ိဳးေတြ့ရင္ ကိုယ္က ပိုသတိထားရမယ္။

Horizontal Blue line at 8.95ဟာ Major Resistanceလိုင္းပါ။ အခုေနာက္ဆံုး Closeဟာ Major Resistanceကို ထိေတာ့မွာကိုေတြ့ပါလိမ့္မယ္။ 3/8/2009က ဒီလိုင္းကို မေက်ာ္ႏိုင္ပဲ Pull backျဖစ္ခဲ့တာကို ေတြ့ႏိုင္ပါတယ္။ ဒီေတာ့ Fordကို ကိုင္ထားတဲ့သူတစ္ေယာက္အေနနဲ့ ဘာဆက္လုပ္မလည္း။

ပထမဆံုး ကြ်န္ေတာ့္အေနနဲ့ 8.95 Resistanceေပၚမွာ အနည္းဆံုး ႏွစ္ရက္သံုးရက္ ေနႏိုင္လားေစာင့္ၾကည့္ပါမယ္။ Preferably, Closeဟာ Original Primary Trendေပၚကို ျပန္ေရာက္သြားသင့္တယ္။ Primary Trend လိုင္းဟာ Break outျဖစ္သြားတာနဲ့ ဆက္ဆြဲထားသင့္တယ္။ ဘာလို့လည္းဆိုေတာ့ ဒီလိုင္းဟာ Minor Up Trendရဲ့ Resistanceအေနနဲ့ ျပန္ျပီးျဖစ္တတ္လို့ပါပဲ။ Volumeဟာလည္း Improvementရွိသင့္ပါတယ္။

အခုေနာက္ဆံုးရွိတဲ့ Dataကိုၾကည့္ရင္ Fordဟာ 8.95 Resistanceကို မေက်ာ္ႏိုင္ဖို့မ်ားတယ္။ ဒီေတာ့ Traderဆိုရင္ 8.95 ဝန္းက်င္မွာ ေရာင္းၿပီး Profitယူပါမယ္။ Medium Term Investorဆိုရင္ 6.75ေအာက္မွာ 1 or 2 ticks ခြာၿပီး Stop Orderထားပါမယ္။ Tickဆိုတာ ညာဘက္ Y-Axisလိုင္းေပၚက ေပတံကအမွတ္ေလးေတြကို ေျပာတာပါ။ တစ္မွတ္ကို တစ္Tickလုိ့ ေခၚပါတယ္။ Long Term Investorဆိုရင္ေတာ့ 5.00 (အဝါလိုင္း)ေအာက္မွာ 1 or 2 ticksခြာထားပါမယ္။ ဘာလို့ 1 or 2 ticksခြာထားသင့္သလည္းဆိုေတာ့ Professionalေတြဟာလည္း ဒီ Major Supportနဲ့ Resistance ေနရာေတြကိုသိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ သူတို့ဟာ အဲဒီ့Pointေတြမွာ Stop orderေတြ Setupလုပ္ထားတတ္တာကို အခြင့္ေကာင္းယူၿပီး ကိုယ့္Stopေတြ Triggerျဖစ္ေအာင္ ကလိမ္ကက်စ္က်တတ္ပါတယ္။

ဒီေလာက္ဆိုရင္ Trendလိုင္းနဲ့ Supportနဲ့ Resistance လိုင္းေတြဟာ Investorတစ္ေယာက္အတြက္ ဘယ္ေလာက္အေရးၾကီးလည္း သိေလာက္ပါၿပီ။ ကိုယ္ကိုင္ထားတဲ့ Stockေတြရဲ့ Current Momentumကို TAလုပ္ၾကည့္ပါ။ ဒီPostကေန Stop Orderေတြကို ဘယ္လိုလုပ္သင့္သလည္း နားလည္သြားရင္ ကြ်န္ေတာ္ေက်နပ္ပါတယ္။ မရွင္းတာရွိရင္လည္း ေမးႏိုင္ပါတယ္။

Knowledge is Power!

Related Posts : Trend , Support / Resistance

STOP!

ဒီPostကေတာ့ Passive Investorေတြထက္ Active Traderေတြအတြက္ ပိုသင့္ေတာ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ Passive Investorေတြလည္း သိသင့္တယ္။ သတင္းစာေတြထဲမွာ သာမန္Middle Class Investorေတြကို ဘယ္လိုေခၚလည္း ဖတ္ဖူးသလားေတာ့ မသိဘူး။ Mom-and-dad-investorေတြလို့ ေရးေလ့ရွိပါတယ္။ Mom-and-dad-investorေတြဟာ အမ်ားအားျဖင့္ သူမ်ားဆီကရတဲ့ Tipေတြ၊ သတင္းစာထဲက Finance Sectionက Recommendလုပ္တာေတြကိုဖတ္ၿပီး ေကာက္ဝယ္ေလ့ရွိတယ္။ အဲ ဝယ္ၿပီးရင္ေတာ့ အမ်ားစုဟာ ဘဏ္ထဲက ေငြလိုပဲထင္ၿပီး ပစ္ထားေလ့ရွိတယ္။ Buy-and-pray Modelလို့လည္း တခ်ိဳ့ေခၚၾကတယ္။

အဆိုးဆံုးကေတာ့ ဘယ္ေလာက္ေစ်းက်ရင္ေတာ့ ငါေတာ့ေရာင္းလိုက္မယ္ဆိုၿပီး Stop-loss targetမရွိတတ္ၾကပါဘူး။ ဒီေတာ့ မႏွစ္ကလို Marketလည္းပ်က္ေရာ၊ ျပန္တက္လာႏိုးႏိုးနဲ့ ေစာင့္ရင္းေစာင့္ရင္းနဲ့ပဲ လံုးပါးပါးခ်င္ပါး၊ ဒါမွမဟုတ္ ေမ့ထားလိုက္ၾကတယ္။ Mom-and-dad-investorေတြရဲ့ အဓိကအားနည္းခ်က္ကေတာ့ ျမတ္တာပဲျမင္ခ်င္၊ ၾကားခ်င္တယ္။ ရွုံးခဲ့ရင္ ဘာလုပ္ရမလည္းဆိုတဲ့ Plan Bကို သိပ္မေတြးတာမ်ားတယ္။

...

Professionalေတြ ဝယ္တဲ့စနစ္နဲ့ Mom-and-dad-investorေတြဝယ္တာ အရမ္းကြာတယ္။ Proေတြဟာ မဝယ္ခင္ကတည္းက ဘယ္ေလာက္အရွုံးခံမလည္းဆိုတာ ဦးဆံုးစဥ္းစားၿပီးမွ က်န္တာဆက္လုပ္တယ္။ ဘယ္ေလာက္အ႐ွုံးခံမလည္းဆိုတာ Mom-and-dad-investorေတြထဲမွာလည္း စဥ္းစားတဲ့သူေတြရွိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေယဘုယ်တြက္ေလ့ရွိတာကေတာ့ ဘယ္ေလာက္% ရွုံးခဲ့ရင္ ေရာင္းမယ္ဆိုတာပါပဲ။ ဥပမာ ဝယ္ေစ်းထက္ ၅%၊ ၁၀% (သို့) ၁၅%ရွုံးခဲ့ရင္ေတာ့ေရာင္းမယ္ အစရွိသျဖင့္ေပါ့ေလ။

Proေတြက ဘာပါထည့္စဥ္းစားလည္းၾကည့္ရေအာင္။ Proေတြဟာ သူတို့ရဲ့ Investment/Trading capitalကိုပါ ထည့္စဥ္းစားတယ္။ ေသခ်ာStock tradingမလုပ္ဘူးရင္ ဒီConceptဟာ နည္းနည္းစိမ္းေနပါလိမ့္မယ္။ တကယ္တမ္းေတာ့ ေတာ္ေတာ္လြယ္ပါတယ္။ Proေတြဟာ ကိုယ့္မွာရွိတဲ့ Total Capitalရဲ့ 2%ကေန 3%အထိပဲ Tradeတစ္ခုစီအတြက္ Riskယူတတ္ၾကတယ္။ ဥပမာ - Traderတစ္ေယာက္မွာ $100,000 capitalရွိတယ္ဆိုၾကပါစို့။ ဒါဆိုရင္ သူဟာ ၂၀၀၀ကေန ၃၀၀၀အထိပဲ အရွုံးခံဖို့ ျပင္ဆင္ထားပါတယ္။ ဒါထက္ပိုၿပီး Riskယူဖို့ လံုးဝPlanမရွိဘူး။

Main Idea behind this conceptကေတာ့ Traderတစ္ေယာက္အေနနဲ့ Rule No.1 ဟာ Profitရဖို့မဟုတ္ပါဘူး။ Capital Preservationဟာ ပိုအေရးၾကီးပါတယ္။ ဒီေတာ့ ၂%ပဲ Riskရင္ သူ့အတြက္ ေနာက္ထပ္အၾကိမ္ ၄၉ခါ Tradeႏိုင္ပါေသးတယ္ - (၂% x ၅၀ႀကိမ္ = ၁၀၀%)။ ၃%ဆိုရင္ ၃၂ခါက်န္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ Stock Priceေပၚမွာ အရံွုးခံတဲ့ %ထက္ Capitalေပၚမွာ အရွုံးခံတဲ့ Amountက Survivalအတြက္ ပိုအေရးၾကီးတယ္။ Marketထဲကေန Wash Outျဖစ္သြားတဲ့ Loserအမ်ားစုဟာ ဒီအေၾကာင္းကို ၾကားေတာင္မၾကားဖူးတဲ့သူေတြ ျဖစ္ဖို့Chanceေတာ္ေတာ္မ်ားမယ္။

ေအာက္မွာ Stock Priceေပၚမွာေရာ၊ Capitalေပၚမွာပါ Riskယူမယ့္ %ေပၚမူတည္ၿပီး ကိုယ္ဘယ္ေလာက္ ဝယ္သင့္သလည္းဆိုတဲ့ Spreasheetေလးျပထားပါတယ္။ Capitalကို ၁၀၀၀၀လို့ Assumeလုပ္ထားပါတယ္။

Stock Price $	30	30	30	30	30
acceptable loss as % of price	5%	10%	15%	20%	25%
acceptable $ loss over price	1.5	3	4.5	6	7.5
Capital $	10000	10000	10000	10000	10000
acceptable loss as % of capital	3%	3%	3%	3%	3%
acceptable $ loss over capital	300	300	300	300	300
Position Size / Units / Volume	200.00	100.00	66.67	50.00	40.00
Position $	6000	3000	2000	1500	1200

ဒီဥပမာကေန ဘာကိုConclusionဆြဲလို့ရလည္းဆိုေတာ့ Capitalေပၚမွာ Riskယူတဲ့Amountဟာ Fixedမို့လို့ Stock ေပၚမွာ Riskမ်ားမ်ားယူတိုင္း ဝယ္သင့္တဲ့ Unitေတြ ေလ်ာ့ေလ်ာ့သြားတာေတြ့ပါလိမ့္မယ္။ ေနာက္တစ္မ်ိဳးေတြးႏိုင္တာကေတာ့ ကိုယ္က Stop-lossကို ေစာေစာျဖတ္ရင္ အစမွာ မ်ားမ်ားဝယ္ႏိုင္တာကို ေတြ့ပါလိမ့္မယ္။

Stop-loss သတ္မွတ္ၿပီး လုိက္နာတာဟာ Professionalနဲ့ Mom-and-dad-investorေတြၾကားက အဓိက ကြာဟခ်က္ပါပဲ။ Stop-lossကိုသတ္မွတ္တဲ့အခါ ကိုယ့္မွာရွိတဲ့ပိုက္ဆံ၊ Stock priceနဲ့ Capitalေပၚမွာ Riskယူမယ့္ %ေပၚမူတည္ၿပီး Position sizeကြဲျပားသြားတာကို နားလည္ရမယ္။ Stop-lossမရွိရင္ Helmetမပါပဲ ဆိုင္ကယ္စီးသလို လဲျပဳခဲ့ရင္ ပိုၿပီးနာဖို့ ေသခ်ာပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ Tradingမလုပ္ခင္ ကိုယ့္ရဲ့ Stop-lossနဲ့  Position sizeကို ေသခ်ာDefineလုပ္ဖို့ ႀကိဳးစားပါလို့ တိုက္တြန္းခ်င္ပါတယ္။

Happy Investing!

PS : ဒီ့ထက္ ပိုအဆင့္ျမင့္တဲ့ Stop-lossလုပ္နည္းေတြကို ေနာက္ပိုင္းမွာ ေရးသြားပါမယ္။