Dividends or Hidden Gem for Investors

Stockဆိုရင္ လူအမ်ားစုက ဝယ္ေရာင္းလုပ္ရင္ အျမတ္ရတာပဲ သိၾကတာမ်ားတယ္။ ဝယ္ေရာင္းလုပ္လို့ ရတဲ့အျမတ္ကို Capital Gain (CG) လို့ ေခၚတယ္။ Stock Marketထဲဝင္လာတဲ့သူအမ်ားစုဟာ CGကိုပဲ ျမင္ေလ့ရွိၾကပါတယ္။ Dividendကို သိပ္မသိၾကဘူး။

Dividend (Div) ဟာ ကုမၸဏီရဲ့ အျမတ္အစြန္း တစိတ္တပိုင္းကို ကိုယ့္မွာရွိတဲ့ Stock Unitsအေရအတြက္အလိုက္ အခ်ိဳးက် ရတာပါပဲ။ ကုမၸဏီတစ္ခုရဲ့ Wrap Sheetကိုဖတ္လို့ရွိရင္ တစ္ႏွစ္ကို Div ဘယ္ေလာက္ေပးတယ္ဆိုတာ ဖတ္ကိုဖတ္သင့္တယ္။ တကယ္ေတာ့ Generallyေျခာက္လကို တစ္ခါစီခြဲၿပီး တစ္ႏွစ္ကို ႏွစ္ႀကိမ္ေပးေလ့ရွိပါတယ္။

Divမရွိဘူးဆိုရင္ Reasonကႏွစ္မ်ိဳးျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ကုမၸဏီက အျမတ္အစြန္းမရွိ (သို့) နည္းလို့ မေပးႏိုင္တာရွိႏိုင္သလို ကုမၸဏီတိုးခဲ့်ဖို့အတြက္ ေငြလိုလို့ Shareholdersေတြကို ဒီႏွစ္ေတာ့ မေပးႏိုင္ဘူးဆိုတာမ်ိဳးလည္း ရွိႏိုင္တယ္။ ဘာလို့ မေပးႏိုင္ရသလည္းဆိုတာ Researchေတာ့ နည္းနည္းလုပ္ရမယ္။ Recent Annoucementေတြဟာ အေကာင္းဆံုး Information Sourceေတြပါ။ ကုမၸဏီေတြဟာ Divအေျပာင္းအလဲ လုပ္ေတာ့မယ္ဆိုရင္ Marketကို ေၾကညာရမယ့္ တာဝန္ရွိပါတယ္။

...

Div you would receive = units of stock x Annualised Div

ေရရွည္Investလုပ္ခ်င္တဲ့သူေတြအတြက္ကေတာ့ Div Yield(DY)ဆိုတာ သိဖို့လိုပါတယ္။ DY Formula ကေတာ့

              Annualised Div
DY = ------------------------
              Stock Price

DYဟာ ကိုယ္ရင္းတဲ့ ေငြတစ္က်ပ္ေပၚမွာ ဘယ္ေလာက္ Divရလည္းကို တိုင္းတာတာပါပဲ။ နာမည္ႀကီး Blue-chipကုမၸဏီအမ်ားစုရဲ့ DYဟာ အနည္းဆံုး ဘဏ္တိုးေလာက္ေကာင္းပါတယ္။ ဘဏ္တိုးက ၃%ဆိုရင္ DYဟာ ၂% ကေန ၅% အထိရွိတတ္တာ မဆန္းပါဘူး။ Regular Income Flowကို ေရွ့ထားၿပီး Investလုပ္မယ္ဆိုရင္ DYဟာ ထည့္ကိုထည့္စဥ္းစားရမယ့္ Factorတစ္ခုပါ။

DY Formulaမွာ ျပႆနာက Stock Priceပါ။ ေန့တိုင္းေျပာင္းေနတဲ့ Priceေတြကို Averageလုပ္ႏိုင္ရင္ေတာ့ ပိုေကာင္းပါတယ္။ လြယ္ကူေအာင္ လကုန္တိုင္း ပိတ္သြားတဲ့ Priceကို ၁၂လစာစုၿပီး ၁၂နဲ့စားရင္ေတာ့ 12-month averageရႏိုင္ပါတယ္။ ဒီလိုတြက္ရင္ DYဟာ ပိုမွန္ႏိုင္ပါတယ္။ ကိုယ္ဝယ္ၿပီးသြားရင္ေတာ့ ကိုယ္ဝယ္ခဲ့တဲ့ေစ်းနဲ့ပဲ တြက္ရမွာပါပဲ။

Div ရဖို့ နည္းလမ္းႏွစ္ခုရွိပါတယ္။ Dividend Reinvestment Plan (DRP)ရွိတဲ့ ကုမၸဏီရဲ့ Stockကိုဝယ္မိရင္ DRPကို Participateလုပ္ခ်င္သလားလို့ ေမးပါလိိမ့္မယ္။ DRPမွာပါမယ္ဆိုရင္ ပိုက္ဆံအေနနဲ့ မရပဲ New Stock Unitအေနနဲ့ ရပါလိမ့္မယ္။ ကုမၸဏီတစ္ခုမွာ ေရရွည္Investလုပ္မယ္ဆိုရင္ DRPဟာ သင့္ေတာ္ပါတယ္။ DRPမွာ မပါဘူးဆိုရင္ေတာ့ ရွင္းတယ္။ Cheque(သို့) Bank Transferနဲ့ အခ်ိဳးက် ပိုက္ဆံရပါလိမ့္မယ္။

Divနဲ့ပတ္သက္ရင္ ေနာက္ထပ္သိဖို့လိုတာကေတာ့ XDလို့ေခၚပါတယ္။ Ex-dividend ရဲ့ အတုိေကာက္ပါ။ XDဟာ အေရးႀကီးပါတယ္။ XDမတိုင္ခင္ေန့အထိေနာက္ဆံုးပိုင္ခဲ့တဲ့သူပဲ Declaredလုပ္ထားတဲ့ Divကို ရပါတယ္။ ဥပမာ Stock ABCရဲ့ XDဟာ ဒီေန့ဆိုရင္ ဒီေန့မွာ ABCဝယ္တဲ့သူေတြဟာ ေနာက္တစ္ႀကိမ္ Divေပးတဲ့အထိ Stockကို Holdလုပ္ထားမွ ထပ္ေပးမယ့္ Divကိုရပါမယ္။ XDမတိုင္ခင္ ေၾကညာထားတဲ့ Divကို မရႏိုင္ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ XDမတိုင္ခင္မွာ Divလိုခ်င္လို့ Buying Activityပိုမ်ားလာတတ္တာကို ေတြ့ရတတ္သလို၊ XDေန့ကေန ေနာက္ထပ္ ေလးငါးရက္အထိ ေစ်းျပန္က်တာကို ေတြ့ရတတ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ က်တဲ့ေစ်းဟာ ေပးမယ့္ Div Amountနဲ့ မတိမ္းမယိမ္းပဲ ျဖစ္သင့္ပါတယ္။ ABCဥပမာကို ဆက္ရရင္ ဒီေန့ ABCကို မေန့ကေစ်းနဲ့ရရင္ သိပ္မေပ်ာ္နဲ့။ တကယ္ေတာ့ မေန့ကေစ်း အႏွုတ္ Div amount ျဖစ္သင့္ပါတယ္။ XDေန့မွာ Divရေလ့မရွိပါဘူး။ Normallyသံုးရက္ကေန ေနာက္ထပ္ ႏွစ္လေလာက္အထိ ၾကာတတ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ကိုယ္ကXDမတိုင္ခင္ ပိုင္ခဲ့တယ္ဆိုရင္ ပူစရာမလို၊ Payment Dateက်ရင္ ရမွာပါ။

Divနဲ့ ပတ္သက္ၿပီး သိဖို့လိုေသးတာက Taxပါ။ Divဟာ တိုင္းျပည္အားလံုးလိုလိုမွာ Stockပိုင္ရွင္ရဲ့ Incomeလို့ပဲ ယူဆပါလိမ့္မယ္။ ကိုယ္က တစ္ႏွစ္ကို ၅၀၀၀၀ Day Jobကေနဝင္ေငြရွိၿပီး၊ Divက ၅၀၀ရတယ္ဆုိရင္ ၅၀၅၀၀ ဝင္ေငြလို့အတြက္ခံရဖို့ကိန္း ေတာ္ေတာ္မ်ားပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ္က Australiaကဆိုေတာ့ ဒီက Taxစည္းကမ္းေတြကို မွီၿပီးေျပာပါမယ္။ ဒါေပမယ့္ တျခားတိုင္းျပည္ေတြမွာလည္း သိပ္ထူးမယ္ မထင္ပါဘူး။

ဒီမွာကေတာ့ Franking Creditလို့ ေခၚတယ္။ ကုမၸဏီက ကိုယ့္ကို Divေပးတဲ့အခါမွာ သူတို့ အခြန္ေပးၿပီး က်န္တဲ့အျမတ္ထဲကေပးတာလား၊ မေပးခင္ဝင္ေငြထဲက ေပးတာလား (Pre-tax or Post-tax) သိဖို့လိုတယ္။ သူတို့က ၁၀၀%ေပးၿပီးသားကို ကိုယ္ရရင္ Fully-frankedလို့ ေခၚပါတယ္။ သူတို့ကလံုးဝမေပးရေသးပဲ ကိုယ့္ကိုေပးရင္ Unfranked Divလို့ေခၚတယ္။ ကိုယ့္ဘာသာ Taxကိစၥကို ဆက္ရွင္းရပါမယ္။ ပိုရွုပ္ေအာင္ ေျပာရမယ္ဆိုရင္ တခ်ိဳ့က တဝက္ပဲ Taxေပးထားတာ၊ ၇၀%ပဲ ေပးထားတာ မ်ိဳးလည္းရွိပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ္ကေတာ့ Fully-frankedကို ပိုႀကိဳက္တယ္။

ဒါေပမယ့္ ဒီ Franking %ေတြကို ကိုယ့္ရဲ့ Individual Income Tax Rateနဲ့ ျပန္Offsetလုပ္ရပါမယ္။ ဥပမာ ကိုယ့္ရဲ့ tax rateက ၃၀%နဲ့ Fully-franked Divရတယ္ဆိုရင္ အဲဒီDivအားလံုးကို taxေပးစရာမလိုပဲ အလကားရပါတယ္။ ဘာလို့လည္းဆိုေတာ့ Company Tax Rateက ၃၀% fixed rateမို့လို့ပါ။ သူတို့က ၃၀% ေပးၿပီးသားဆိုေတာ့ ကိုယ္ထပ္ေပးစရာမလိုေတာ့ပါဘူး။ သူတို့က ၃၀%ေပးထားၿပီး ကိုယ့္Tax Rateကို ၄၀%ဆိုရင္ ကိုယ္က ေနာက္ထပ္ ၁၀%ပဲ ထပ္ေဆာင္းေပးရပါမယ္။ ကိုယ္က ၂၀%ဆိုရင္ Tax Officeဆီကေန ၁၀%ေတာင္ျပန္ၿပီး Refundရေသးတယ္။

Divကို Summaryလုပ္ၿပီးေျပာရရင္ Divဟာ Capital Gainနဲ့ ဘာမွမဆိုင္ပါဘူး။ ကိုယ္Stockကို ကိုင္ထားသေရြ့ ပံုမွန္ေလးဝင္ေနပါလိမ့္မယ္။ Divနဲ့ပတ္သက္ရင္ Div Yield, Ex-Dividend Date, Payment Date, Franked % နဲ့ Related Tax Lawေတြကို သိဖို့လိုပါတယ္။

Happy Investing!

Easiest way to pick a company to invest

Stock Marketထဲ ဝင္ခ်င္တဲ့သူတိုင္း ပထမဆံုး ဒုကၡေရာက္တာကေတာ့ ဘယ္ကုမၸဏီကို ဝယ္သင့္သလည္းပါ။ ကုမၸဏီတစ္ခုကို Investလုပ္သင့္လား မလုပ္သင့္ဘူးလား Analyseလုပ္တဲ့နည္းေတြ ရာနဲ့ခ်ီၿပီး ရွိပါတယ္။ Stock Marketမွာ Investလုပ္ရင္ ျပႆနာက Informationမရွိတာမဟုတ္၊ too much informationျဖစ္ေနတာကမွ ျပႆနာအစစ္။

ဒီPostမွာ အလြယ္ကူဆံုးနဲ့ Effectiveျဖစ္တဲ့နည္းကို ေရးထားပါတယ္။ အဲဒါကေတာ့ Price-to-Earning Raio (P/E)လို့ ေခၚတယ္။ P/Eဟာ ကုမၸဏီတစ္ခုကို Investorေတြ ဘယ္ေလာက္တန္ဖိုးထားလည္းကို ေဖာ္ျပတယ္။ P/Eတြက္ဖို့ဆိုရင္ ဒီFormulaကို သိဖို့လုိပါတယ္။

                  Current Stock Price
P/E = ----------------------------------
                Earnings-per-share(EPS)

Current Stock Priceကေတာ့ ရွင္းျပစရာမလို၊ သိသင့္ပါတယ္။ EPSကေတာ့ သိခ်င္မွသိမယ္။ EPSတြက္ရတာ လြယ္ပါတယ္။ ကုမၸဏီရဲ့ Earningsကို No. of issued Sharesနဲ့ စား႐ံုပါပဲ။

...

                        Earnings
EPS = -----------------------------
               No. of issued shares

finance.yahoo.comလို websiteေတြမွာ EPSတို့ P/Eတို့ဟာ တြက္ၿပီးသား အဆင္သင့္ရွိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဘယ္လိုတြက္သလည္း သိရင္ေတာ့ ပိုေကာင္းပါတယ္။ P/Eကို Multipleလို့လည္း ေခၚၾကပါတယ္။ Definitionတိုတုိေျပာရရင္ေတာ့ ကုမၸဏီရဲ့ EPS 1$သို့ ၁က်ပ္ရဖို့ ဘယ္ေလာက္ အလိုက္ေပးရမလည္းေပါ့။

P/Eကို Translateလုပ္တတ္ဖို့ အေရးႀကီးပါတယ္။ ေယဘုယ်အားျဖင့္ P/E ၂၀ေအာက္ဟာ Cheapျဖစ္တယ္လို့ ေျပာႏိုင္ပါတယ္။ P/E ၂၀ နဲ့ ၃၀ၾကားဟာ ေအာင္ျမင္တဲ့ ကုမၸဏီတစ္ခုအတြက္ မထူးဆန္းပါဘူး။ ၃၀အထက္ကေတာ့ အရမ္းPopular ျဖစ္တဲ့ကုမၸဏီေတြမွာ ရွိတတ္ပါတယ္။ P/E ၁၀ေအာက္ကေတာ့ Bargainလို့ ေျပာႏိုင္ပါတယ္။ EPS ၁က်ပ္ရဖို့ ကိုယ္က ၁၀က်ပ္ပဲ အလိုက္ေပးရတာကိုး။ ဒီအေပၚယံ translationအားလံုးဟာ well-managedကုမၸဏီေတြ၊ သတင္းဆိုးမထြက္တဲ့ ကုမၸဏီေတြအတြက္ပဲ မွန္ႏိုင္ပါတယ္။

ကုမၸဏီက Earningသိပ္မရွိရင္ EPSနည္းသြားပါမယ္။ P/Eတြက္ဖို့က EPSကပိုင္းေျခဆိုေတာ့ ပိုင္းေျခနည္းရင္ စားလဒ္ဟာမ်ားသြားတာ မဆန္းပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ P/Eမ်ားၿပီး ကုမၸဏီOutlookကမေကာင္းရင္ ေစ်းၾကီးတယ္လို့ ဆိုႏိုင္တယ္။ ကုမၸဏီက Earningတိုးတက္ဖို့ Potentialရွိတယ္ဆိုရင္ေတာ့ Investorေတြရဲ့ တန္ဖိုးထားခံရတယ္လို့ ေျပာႏိုင္ပါတယ္။ P/Eတန္ဖုိးခ်င္းအတူတူ ကုမၸဏီရဲ့ Image၊ Forecastနဲ့ သတင္းေတြေပၚမူတည္ၿပီး Translationကြာသြားပါမယ္။ ကုမၸဏီေကာင္းရင္ Growth ေကာင္းမွာမို့လို့လို့ ေျပာႏိုင္သလို၊ ကုမၸဏီမေကာင္းရင္ Expensive/Overvalueျဖစ္တယ္လို့ ေျပာႏိုင္ပါတယ္။

P/Eနည္းေနရင္လည္း အဓိပၸါယ္ႏွစ္မ်ိဳးထြက္ႏိုင္ပါတယ္။ ကုမၸဏီကသိပ္မဟန္ရင္ Investorေတြသိပ္တန္ဖိုးမထားတာလို့ ေကာက္ခ်က္ခ်ႏိုင္သလို၊ ကုမၸဏီက okရင္ Cheap/Undervalueလို့ ေျပာႏိုင္ပါတယ္။

တခါတရံ P/E = N/Aဆိုၿပီးေတြ့ပါလိမ့္မယ္။ ဒါဟာ Negative earningsလုိ့ ဆိုလိုပါတယ္။ ဒီလိုကုမၸဏီမ်ိဳးကို Generallyကေတာ့ ေဝးေဝးေရွာင္သင့္ပါတယ္။ Earning မရွိတဲ့ေနရာမွာ ကိုယ့္ပိုက္ဆံ ဘာလို့သြားထားရမလည္းလို့ ေတြးႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ တက္သစ္စကုမၸဏီျဖစ္ၿပီး၊ အလားအလာအရမ္းေကာင္းတဲ့ ကုမၸဏီေတြမွာလည္း P/E = N/A ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဘာလို့လည္းဆိုေတာ့ သူတို့မွာ Marketကို Reportလုပ္ဖို့ ဘာမွမရွိေသးလို့ပါ။ ဒါမ်ိဳးကို Speculative Investmentလို့ေခၚႏိုင္ပါတယ္။

ျဖစ္လာႏုိင္မယ့္ P/Eကို မွန္းၿပီး Investလုပ္မယ္ဆိုရင္ အဲဒါမ်ိဳးကို Forward P/Eလို့ ေခၚပါတယ္။ EPSေတြကို Updateလုပ္တာဟာ every 3, 6, 12 months ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒီေတာ့ ေနာက္ဆံုးေၾကညာထားတဲ့ EPSကို အသံုးခ်ၿပီး တြက္တာကို Historical P/Eလို့ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။

ကြ်န္ေတာ့္Favouriteကေတာ့ Weighted P/Eပါ။ ဒါကိုရဖို့ ကုမၸဏီရဲ့ Forcecast/Forward EPSနဲ့ Historic EPSကို သိရပါမယ္။ ကုမၸဏီရဲ့ corporate calendarကိုလည္း သိဖို့လိုပါတယ္။ လက္ရွိလကိုၾကည့္ၿပီး Forward EPSနဲ့ Historic EPSကို Weight ထည့္ၿပီး Average EPSကို တြက္ႏုိင္ပါတယ္။ ကုမၸဏီက Decemberဘာမွာ Fiscal Year ကုန္ၿပီး၊ လက္ရွိက ေအာက္တိုဘာလဆုိရင္ Forward EPSကို ပိုWeight ပိုေပးပါမယ္။

Avg EPS = Forward EPS x (10/12) + Historic EPS x ((12-10)/12)

အထက္က Formulaမွာ 10ဟာ Corporate Calendarရဲ့ ၁၀လေျမာက္လို့ ဆိုလိုပါတယ္။ ႏွစ္ကုန္ခါနီးေလ၊ Forward EPSကို ဦးစားေပးေလလို့ ေျပာႏိုင္ပါတယ္။

P/Eဟာ အထက္မွာေျပာခဲ့သလို Simpleအျဖစ္ဆံုးနဲ့ ေတာ္ေတာ္အသံုးဝင္တဲ့ Indicator တစ္ခုပါ။ ဒါေပမယ့္ Translationလုပ္တဲ့ေနရာမွာ ဘယ္Perspectiveကေန လုပ္မွာလည္းက အေရးႀကီးပါတယ္။ အဓိကကေတာ့ Investingမွာ ဘာမွ ေလွနံဓါးထစ္ မွတ္ထားလို့ မရပါဘူး။ Yahoo Finance, Google Financeမွာ ကိုယ္သိတဲ့ Public Companyေတြရဲ့ P/Eကို ေလ့လာၾကည့္ၾကပါလို့ တိုက္တြန္းပါတယ္။

Happy Investing!